EN 1090 Çelik ve Alüminyum Yapı Uygulamaları Belgesi
EN 1090 Belgesi, çelik ve alüminyum yapıların tasarım sürecinden başlayarak imalat aşaması dahil bitmiş nihai ürünün kaynaklı imalata uygunluğu için verilmektedir. EN 1090 Belge alınması çelik ve alüminyum yapıların imalatını yapan firmalar için zorunlu tutulmaktadır. Çünkü çelik ve alüminyum yapılar 305/2011 Yapı Malzemeleri Yönetmeliği kapsamında CE işaretlemesi zorunluluğu vardır.
CE işaretlemesinin yapılabilmesi için 305/2011 Yapı Malzemeleri Yönetmeliğine uygun olarak CE Teknik Dosyası hazırlanması gerekmektedir. Bu teknik dosyanın bir parçası da EN 1090 Belgesine sahip olmak ve bunu beyan etmektir. Bakanlık bu yönetmelik gereği çelik ve alüminyum yapı imalatı gerçekleştiren firmaları denetlemekte ve CE Teknik Dosya ve EN 1090 Belgesini istemektedir. Gerekler detaylı olarak aşağıdaki başlık altında anlatılmıştır.
EN 1090 Standardı 3 bölümden oluşan seri bir standarttır. Bunlar;
- EN 1090-1: Yapısal bileşenlerin uygunluk değerlendirmesi
- EN 1090-2: Çelik yapılar için teknik gerekler
- EN 1090-3: Alüminyum yapılar için teknik gerekler
Yani yapının çelik olması durumunda EN 1090-2 standardının şartlarına, alüminyum olması durumunda EN 1090-3 standardının şartlarına uygun tasarım ve üretim yapması gerekmektedir. Bu uygunlukların değerlendirilmesi ise EN 1090-1 standardına göre yapılmakta ancak belge yapının malzeme cinsine göre EN 1090-2 Belgesi yada EN 1090-3 Belgesi olarak verilmektedir.
EN 1090 Belgesinin Gerekleri
EN 1090 Belgesine sahip olmak için firmanın genel olarak sistemsel ve uygulama faaliyetlerini güvence altına alması gerekmektedir. Bu nedenle EN 1090-1 Yapısal Bileşenlerin Uygunluk Değerlendirmesi standardına göre Fabrika Üretim Kontrol Sistemi (FUK Sistemi) oluşturulmalıdır. Bu sistemin üzerine ilaveten EN ISO 3834 Kaynaklı İmalata Yeterlilik Sistemi kurulmalı ve ayrıca EN 1090-1 veya EN 1090-2 standardının gerekleri entegre edilmelidir. Özetlemek gerekirse genel olarak aşağıda tanımlı şartların yerine getirmesi gerekmektedir;
- Fabrika Üretim Kontrol Sisteminin oluşturulması (FUK)
- EN ISO 3834 Kaynaklı İmalata Yeterlilik Sisteminin kurulması ve EN ISO 3834 Belgesi
- Kaynak sürecini yönetecek yetkin bir Kaynak Koordinatörüne sahip olmak
- Kaynak işlemini gerçekleştirecek personelin eğitimi ve sertifikalandırılması
- Tasarım Hesaplarının yapılmış olması (Statik Yükler, Rüzgar Yükü vb.)
- Tasarım hesaplarına göre uygun malzeme seçiminin yapılması
- Kaynak yöntemlerinin belirlenmiş olması
- Tahribatlı ve/veya tahribatsız muayeneler gibi kalite kontrollerin yapılması
Yukarıda bahsedilen gerekler sistemin ve belgelendirmenin temel gerekleri olup bu gerekleri yönetecek bir sistemin firmada kurulmuş ve yürütülüyor olması gerekmektedir.
EN 1090 standardı EN ISO 3834 standardına nazaran daha çok ilgili kaynaklı imalat yöntemlerinin uygulanması olarak düşünülebilir. EN 1090 Belgesi, EN ISO 3834 sistem dokümanlarının üzerine kurulduğu için bu iki belge beraber alınmaktadır. 305/2011 Yapı Malzemeleri Yönetmeliği gereği oluşturulması gereken CE Teknik Dosya gereği bu iki belgeye sahip olmak zorunludur.